शहरी यातायात विकासका लागि नेपालमा धेरै चर्चा हुने गरेको छ । तर, काम भने थोरै मात्र भएको देखिन्छ । नेपालगन्ज सहरको कुरा गर्ने हो भने यहाँ साँघुरा सडकको तुलनामा फराकिला सडक पनि छन् । हुन त सडक निर्माणमा नेपालगन्ज उपमहानगरपालिकाले हिजोका दिनभन्दा तुलनात्मक रुपमा विकास गरेता पनि पार्किंगको लागि प्रयाप्त स्थान नहुँदा ट्राफिक व्यवस्थापन अहिले ठुलो समस्याको रुपमा देखिएको छ ।
सडक पूर्वाधारको विकासले मात्रै बढ्दो ट्राफिकको मागलाई पूरा गर्न सक्दैन । हामीले बनाएको पूर्वाधारले नयाँ माग सृजना गरिरहेको हुन्छ । त्यसैले पनि हामीले माग र आपूर्तिमा सन्तुलन राख्न पूर्वाधार मात्र नभई समष्टिगत रूपमा यातायात प्रणालीलाई बुझ्नु अवश्यक छ ।
शहरबजारमा सानाठूला जुनसुकै प्रकारका सवारी चलिरहेका छन् । त्यसले गर्दा सडक प्रयोग गर्नेलाई समस्यामा पर्ने गरेको छ । बाटोको प्रकृति हेरेर सवारीसाधन चलाउनुपर्छ । यसतर्फ ध्यान नदिँदा सडक जाम हुने सम्भावना बढी रहेको देखिन्छ । यसैगरी बढ्दो ई–रिक्साको कारण सडकको चाप थक्न नसकेको कारण ट्राफिक व्यवस्थापनमा ठुलो समस्याको कारण बन्न पुगेको छ ।
नेपालगन्ज उपमहानगरपालिकाले केही ठाउँमा सडक विस्तार ग¥यौं तर अहिले विस्तार गरेको ठाउँमा भन्दा चोकहरूमा ट्राफिक जाम हुने समस्या धेरै छ । त्यसैले पनि सडक विस्तार गरेर मात्रै हुँदैन भन्ने कुरा प्रमाणित भइसकेको छ । त्यसका लागि चोकमा हुने ट्राफिक समस्याको समाधान गर्नुपर्छ । यसका लागि सडक पूर्वाधारको पुनः डिजाइनदेखि ट्राफिक लाइट, ट्राफिक साइनलाई विशेष ध्यान दिनु पर्नेब
अहिले नेपालगन्ज शहर क्षेत्रमा निजी सवारीसाधनको साथसाथै सार्वजनिक सवारीसाधनमा ई–रिक्साको संख्यामा अत्यधिक रहेकोदेखिन्छ । किनभने अहिले मानिसमा समयको महत्व बढी रहेको छ । मानिस दिनप्रतिदिन व्यस्त हुँदै छन् ।
नेपालगन्जमा सार्वजनिक सवारी साधन आउने जाने टुङ्गो हुँदैन । सार्वजनिक यातायातमा पाकेटमार, समयको अनिश्चितता, सवारीको गुणस्तर र सवारीमा हुनुपर्ने सामान्य मापदण्ड पनि नभएको देखिन्छ । यस्तै कारणले पनि निजी सवारीप्रति मानिसको मोह बढ्दो छ । यसलाई नरोकेसम्म ट्राफिक जामको अवस्था झनै भयावह हुने देखिन्छ । समयको परिवतर्नसँगै मानिसको दैनिक व्यवहार परिवर्तन हुँदै गइरहेको छ । मानिस सुविधा भोगी हुँदै छन् । अहिलेको सार्वजनिक सवारीसाधनले उनीहरूलाई सुविधा दिन सक्दैनन् । नेपालमा अहिलेका मानिसहरूलाई सुविधा दिन सक्ने र आधुनिक प्रविधियुक्त सार्वजनिक सवारीको खाँचो छ । यो खाँचोलाई अहिलेको साना र थोत्रा सवारीसाधनले धान्न सक्दैन । त्यसको विकल्पमा निजी सवारी लिने मानिसको सङ्ख्या बढ्दो छ, जसको वृद्धिले पनि ट्राफिक जाम बढाउने देखिन्छ ।
जहाँ पायो त्यहाँ ई–रिक्स गाडी रोक्दा जाम हुन्छ भन्ने कुरा चालक, यात्रु वा सबै नियकालाई थाहा छ तर पनि त्यसै भइरहेको छ । यसबारेमासम्बन्धित निकाय अझैसम्म अनभिज्ञजस्तै देखिन्छ । नेपालमा कारबाहीको प्रक्रिया पनि छ तर पनि यस्ता कुरामा कमी आउन सकेको छैन । चालकले ट्राफिक प्रहरीलाई छक्याउन मात्र खोज्छन् । यसको समाधान निकाल्नुपर्छ । बाटो काट्ने कुरामा पनि उचित व्यवस्थापन भएको छैन । यसमा पैदल यात्रु र यातायात चालक दुवै जिम्मेवार छन् । उनीहरूले पनि सोच्नुपर्छ ।
शहरी यातायात समस्याको समाधान यातायात पूर्वाधारको विकास मात्र होइन । यसमा यातायातसँग सम्बन्धित सम्पूर्ण पक्षको उचित व्यवस्थापन आवश्यक छ । यसमा सडक प्रयोगकर्ता, यातायात सञ्चालक, सडक पूर्वाधार विकास गर्ने सम्बधित निकायको भूमिका ठूलो हुन्छ । सडक सवारीसाधनको मात्र होइन यो सबैको हो । त्यसैअनुसार काम गर्नुपर्छ ।
शहरबजारमा पार्किङको समस्या धेरै देखिन्छ । जहाँ पायो त्यहीँ पार्किङ गर्ने गरिएको छ । त्यसका लागि पूर्वाधार निर्माण गर्दा नै उचित पार्किङ निर्माण गर्नु आवश्यक छ । पार्किङ अव्यवस्थित भएका कारण पनि धेरै मानिसले दुःख भोग्नुपरेको छ । अहिले चलेका साना सवारीसाधन (ई–रिक्सा)ले पनि धेरै ट्रफिक जाम गरेका छन् । साना सवारीसाधन हटाएर ठूला सवारी राख्नुपर्छ । यसले ठूलो मात्रामा ट्राफिक जाम कम गर्न सक्छ । विकसित मुलकमा भित्री सडकहरूमा साना सवारीसाधनलाई मात्र प्रवेश दिएको देखिन्छ । साना सवारी अर्थात ई–रिक्सालाई भित्री सडकहरुमा मात्र संचालन गरे ट्राफिक व्यवस्थापनको समस्या समाधान हुने देखिन्छ । साथै अति नै ब्यस्त रहेको त्रिभुवन चोकस्थित सदर लाइनमा सम्पूर्ण सवारी साधनमा रोक लगाई पैदल यात्रीलाई मात्र प्रवेश गराए समस्याको समाधान हुने कुरामा विचार गर्न सकिन्छ ।
शहरबजारमा अहिले हुने गरेको ट्राफिक जामले धेरैलाई समस्यामा पारेको छ । कसले गर्दा यस्तो ट्राफिक जाम भयो भनेर सबैले सोच्ने गरेको विषय हो । यसको दोषी को हो भन्ने विषयलाई केलाउनु भन्दा भीडभाड हुने स्थानको वरपर पार्किंगको व्यवस्था र ई–रिक्साको हकमा निश्चित संख्यामा अनुमतिवाहकलाई मात्र संचालनमा अनुमति दिंदा ट्राफिक व्यवस्थापनको समस्यालाई केही हदसम्म समाधान हुन सक्ने देखिन्छ ।
